Nieuws
La Nativité du Seigneur

Op vrijdag 19 december, 20.00 uur vindt een bijzonder Kerstconcert plaats. Niet zoals gebruikelijk met samenzang van bekende Kerstliederen, maar u hoort negen meditaties over de geboorte van de Heer.

Deze zijn gecomponeerd in 1935 door de Franse componist en organist Olivier Messiaen (1908-1992).

In de rij van grote scheppers die de twintigste eeuw muzikaal gestalte hebben gegeven, neemt Messiaen een vooraanstaande rol in. Zijn oeuvre is zo persoonlijk dat terecht gezegd is dat geen maat ervan ook door iemand anders gecomponeerd zou kunnen zijn.

Hieronder een korte toelichting.

Neuf méditations sur la Nativité du Seigneur (1935)

(De geboorte van de Heer, negen meditaties)

Ontstaan in 1935 als tweede cyclus, na ‘l’Ascension’, maar aanzienlijk uitgebreider, is ‘La Nativité’ het eerste grote werk waarin alle kenmerken van Messiaens eerste scheppingsperiode aanwezig zijn. De opzet van het geheel is gebaseerd op een theologische idee waarvan de componist in een woord vooraf rekenschap aflegt. Messiaen noemt vijf punten:

1. Onze voorbeschikking door de vleeswording van het Woord.
2. God temidden van ons en als lijdende knecht
3. Drie geboorten: die van het Woord, die van Christus en de spirituele geboorte van de christen.
4. De personages die ‘aan de feesten van kerst en epifanie een bijzondere poëzie geven’
5. Het getal 9 dat verwijst naar de 9 maanden waarin de heilige Maagd het Christuskind draagt.

LA VIERGE  ET L’ENFANT

(De maagd en het Kind)

‘Uit een Maagd geboren is ons een Kind gegeven. Verheug U, dochter van Sion! Zie, uw Koning komt, rechtvaardig en nederig’. (Jes. 9:5, Zacharia 9:9)

Dit deel is een drieluik. De klankkleuren van het eerste en tweede paneel zijn voor de tijd waarin ‘La Nativité’ gecomponeerd werd, nieuw. Messiaen verwijdert zich hier van het traditionele gebruik van het Frans-romantische orgel. De enige die hem enigszins tot voorbeeld gediend kan hebben, is Charles Tournemire (1870-1939). In de bovenstem van het tweede paneel, dat de vreugde van Maria uitdrukt, klinkt een vrije vertaling van de introïtus voor kerst ‘Puer natus est nobis’.

LES BERGERS

(De herders)

‘Toen de herders het Kind gezien hadden, liggende in een kribbe, keerden ze terug, God lovende en prijzende’. (Lucas 2:20)

Na een verstilde introductie klinkt een eenvoudige melodie in een typische Messiaen-ritmiek. De melodie wordt gevarieerd, herhaald en opnieuw gevarieerd.

DESSEINS ÉTERNELS

(Eeuwige bestemmingen)

‘God heeft in zijn liefde ons voorbestemd om zijn aangenomen kinderen te zijn’.

(Efeze 1:5,6)

In dit deel, uiterst meditatief en extreem langzaam, is de katholieke mystiek bijna tastbaar aanwezig.

LE VERBE

(Het Woord)

‘De Here heeft gesproken: Gij zijt mijn Zoon. Voor de wereld bestond, heb Ik U voortgebracht. Ik ben de voorstelling van de goedheid van God, Ik ben het Woord des levens vanaf het begin.’ (o.m. Psalm 2:7, Johannes 1:1)

Dat het Woord vlees geworden is in de menswording van Christus, wordt geïllustreerd in dalende lijnen in het pedaal in de eerste sectie van deze meditatie. Goedheid en eeuwigheid worden verklankt in het eindeloos lang schrijnende gedeelte dat erop volgt.

LES ENFANTS DE DIEU

(De kinderen van God)

‘Aan allen die het ontvangen hebben, heeft het Woord het vermogen gegeven om kinderen van God te worden. En God heeft in hun harten de geest van zijn Zoon gezonden, die roept: ‘Vader, Vader!’(Johannes 1:12, Galaten 4:6)

Deze meditatie is één lange spanningsboog crescendo-diminuendo met op het hoogtepunt de roep tot God de Vader.

LES ANGES

(De engelen)

‘Het hemelse koor loofde God, roepende: Ere zij God in de hoogste hemelen!’ (Lucas 2: 13, 14)

Uitbundige vrolijke muziek zonder zwaartekracht.

JÉSUS ACCEPTE LA SOUFFRANCE

(Jezus aanvaardt het lijden)

Deze vooruitblik naar wat gaat komen is zowel door de harmoniek als door de registratie onheilspellend. Toch is het slot wellicht ingegeven door de voorstelling van de verheerlijkte Christus.

LES MAGES

(De wijzen uit het Oosten)

‘De wijzen keerden terug naar huis. De ster ging hen voor’.

(uit het Mattheüs-evangelie)

DIEU PARMI NOUS

(God onder ons)

‘Het Woord is vlees geworden en het heeft onder ons gewoond. Mijn ziel maakt groot de Heer, mijn hart springt op van vreugde om God mijn redder’.

(Johannes 1: 14, Lucas 1: 46,47)

Drie thema’s:

• het thema van de menswording van Christus (een dalend pedaalmotief)
• het thema van de goddelijke liefde (in een zachte registratie van een ‘omarmende’ warmte)
• het springende en dansende thema van de vreugde

Vervolgens een verwerking van het thema van de liefde en een grandioze toccata over het dalende motief waarmee dit deel begon.